Vorige week schreven over het nakijken van examens met leerlingen. We schetste hierin dat we, binnen een onderwijswereld waar formatief toetsen en gepersonaliseerd onderwijs steeds belangrijker worden, een norm hebben opgebouwd om niets met leerlingen te delen alvorens de uitslag bekend is. Met deze norm hebben we gebroken: gisteren bespraken we de verwachte examenuitslag met alle leerlingen, en dat leverde veel op.
De aanloop
Het idee van het bespreken van de examens met leerlingen kwam door een vraag van een leerling zelf: zij vroeg aan haar docent of zij met hem het examen mocht bekijken. Dit omdat zij gewend was om in de lessen iedere toets (summatief of formatief) zelf na te kijken en te bespreken met de docent. In plaats om vanuit de gewoonte te antwoorden met ‘nee’, kwam er een gedachte: .. waarom niet?
Vanuit deze vraag is er met de vakdocent en examencommissie gekeken naar het eindexamenbesluit: wat mag je nu precies wel en niet doen als school? Hieruit kwam naar voren dat leerlingen:
1) ..hun antwoorden van het examen mogen inzien (en een kopie ontvangen).
2) ..hun antwoorden middels het correctievoorschrift mogen bespreken met de vakdocent.
3) ..mogen weten hoeveel punten zij volgens de vakdocent hebben behaald.
De enige regel die gaat over het bewaren van examenwerk is:
Artikel 57. Bewaren examenwerk
1. Het werk van het centraal examen en de rekentoets der kandidaten wordt gedurende ten minste zes maanden na de vaststelling van de uitslag bewaard door de directeur, ter inzage voor belanghebbenden.
Hierin staat niks over het al dan niet delen van de verwachte score.
Er was dus geen reden om ‘nee’ te zeggen. Dus werd het ‘ja’.
Het denkproces
Vervolgens is nagedacht over wat we zouden willen bereiken met het bespreken van de verwachte examenuitslag. Waarom zouden wij het als school willen doen? Een groot voordeel wat meteen naar voren kwam, is dat leerlingen die mogelijk een herkansing moeten doen zich nu enkele weken in plaats van enkele dagen zouden kunnen voorbereiden. Daarnaast betrekt het leerlingen ook meer bij hun eigen leerproces, wat in deze tijd niet meer dan logisch zou moeten zijn. Nog een aantal voordelen kwamen voorbij en vervolgens is besloten een datum te prikken en alle leerlingen uit te nodigen.
De analyse
Ter voorbereiding op de bespreking met leerlingen heeft de examencoördinator van alle vakdocenten een analyse gekregen: welk CE cijfer zouden de leerlingen hebben bij een N-term van 0 (N=0) en welk CE cijfer zouden leerlingen hebben bij de verwachte N-term (dit wisselt per vak, waarbij wel is gevraagd om een zeer voorzichtige schatting te maken). Hierbij was de 2e correctie soms al afgerond en soms was dat nog niet het geval. Omdat dit vaak marginaal invloed heeft, hebben we de keuze gemaakt dit buiten beschouwing te laten.
Afgelopen dinsdag was vervolgens bekend hoe leerlingen er bij N=0 en N=verwacht voor stonden. Dit overzicht is vervolgens, zoals bij een normale examenbespreking, besproken met mentoren en vakdocenten. Waar leerlingen enigszins een risico lopen is besproken aan welk vak hij of zij het beste kan gaan werken de komende weken. Hierbij is veelal de keuze gemaakt om een leerling aan meerdere vakken te laten werken: op die manier kan er op basis van de definitieve normering en een paar weken oefenen een weloverwogen beslissing worden gemaakt voor een herkansing.
Er is dus de keuze gemaakt om alle leerlingen die enigszins een risico lopen, preventief aan één of meer vakken te laten werken tot de uitslag bekend is.
De bespreking
Vervolgens zijn de leerlingen gisteren, op uitnodiging van hun mentor, naar school gekomen om de voorlopige uitslag te bespreken. Er is dus de keuze gemaakt om de mentor een totaaloverzicht te laten geven. Dit omdat een leerlingen daar uiteraard meer aan heeft dan losse vakken.
Leerlingen hebben vervolgens de data kunnen inzien en zo mee kunnen kijken naar de inschattingen van de vakdocenten en examencommissie. Tegen de leerlingen is bij iedere bespreking duidelijk verteld dat het een inschatting is, geen uitslag: ‘…door het ontbreken van de norm kunnen wij geen uitslag geven. Wel kunnen wij zeggen in hoeverre je een risico loopt en of het dus verstandig is om je de komende weken voor te bereiden op een herexamen.’ Vervolgens hebben de mentoren individuele gesprekken met leerlingen (en soms ouders, als dat wenselijk was voor de situatie) gevoerd. Hierbij is met leerlingen die wij adviseren zich voor te bereiden op een herexamen, afgesproken dat zij contact zoeken met de vakdocent en zo snel mogelijk het gemaakte examen samen bespreken om vervolgens een plan van aanpak te maken richting een (mogelijk) herexamen.
In dit geval is dus de keuze gemaakt op enkel met risicoleerlingen het examen te bespreken (leerlingen die geen risico vormen hadden hier ook geen behoefte aan). Mochten zij dat alsnog willen, dan kunnen zij dit uiteraard altijd laten weten.
In de komende weken gaat een groep leerlingen zich voorbereiden op een mogelijk herexamen. Zij zijn zich er van bewust van de boodschap op 14 juni kan zijn dat ze geslaagd zijn, maar gaven (samen met ouders) aan het erg prettig te vinden zich enkele weken te kunnen voorbereiden op een herexamen, mocht dat niet het geval zijn.
We zijn blij dat we de norm hebben doorbroken.
Mede-oprichter van Vernieuwenderwijs. Daarvoor onderwijskundige in het hoger onderwijs en leraar geschiedenis en maatschappijleer in het voortgezet onderwijs. Praat graag over en is graag bezig met: didactiek, curriculumontwerp, toetsing, leren leren en veranderkunde. Actieve ontwikkelaar, onderzoeker en spreker.
Beste Wessel,
Dank voor het delen, ik ben erg enthousiast! Echter, helaas heb ik in het examenbesluit onderstaande niet kunnen vinden.
1) Leerlingen hun antwoorden van het examen mogen inzien (en een kopie ontvangen).
2) Leerlingen hun antwoorden middels het correctievoorschrift mogen bespreken met de vakdocent.
3) Leerlingen mogen weten hoeveel punten zij volgens de vakdocent hebben behaald.
Kan jij mij aangeven waar het staat of betreft het een uitvoeringsbesluit o.i.d.?
Hartelijke groet,
Mirjam
Dag Mirjam,
Het klopt dat je deze punten niet kan terugvinden in het examenbesluit: Er staat niks over geschreven. Daar waar er niks over staat geschreven, bepalen scholen dit zelf. Er is dus ook niks wat het tegenspreekt. Omdenken dus 🙂
Hallo Wessel Peeters,
Ik ben in het geheel niet enthousiast. Het lijkt mij dat je bij zon gedachte een onderwijsorganisatie betrekt om onderzoek te doen of dit wenselijk is en wat de consequenties zijn. Welke leerlingen zijn er geholpen met dit voorstel? Is dat de hardwerkende zwakke leerling die net is geslaagd maar voor de zekerheid toch maar vier weken gaat leren om op een eventuele herkansing voldoende te presteren? Of is het de leerling die al twee jaar de kantjes er vanaf loopt en nu met vier weken zich te verdiepen in het vak waar hij weinig tot niets voor heeft gedaan toch nog net op het randje weet te slagen?
Wie gaat de hele organisatie op touw zetten? Er zijn straks leerlingen aan het werk voor een mogelijke herkansing, de kans is groot dat niet eens de helft ook daadwerkelijk een herkansing heeft. En docenten zijn druk met de begeleiding. Wie gaat dat betalen of moet de docent het er maar gewoon bij doen? Alle scholen moeten wel mee, want ouders weten gauw van het bestaan af en op een andere school gebeurt het ook. Nogmaals, voordat je het doorvoert, zou je onderzoek willen laten doen over de wenselijkheid? En wanneer je de afspraken, die tot vandaag voor alle docenten blijkbaar helder waren, voor meerdere uitleg mogelijk acht, zou je dan een verzoek bij de centrale examencommissie willen doen om deze nog eens te bezien? En verzoeken om de formulering zo aan te passen dat de essentie voor allen duidelijk is? Een herkansing is een herkansing. De leerlingen hebben zich twee jaar voorbereid op de examens, ze hebben een aantal weken aan examentraining gedaan en dan wordt hun kennis getoetst. Deze kennis raken ze hopelijk niet in vier weken alweer kwijt. Het is mi. niet de bedoeling dat de leerling nu een kans krijgt om in vier weken zich nog veel kennis eigen te maken. Hij maakt een herkansing van dat vak en dat moet hij in 5 dagen zich weer eigen kunnen maken. Voor het examen heeft hij met de voorbereiding voor de andere vakken niet 5 dagen per vak gehad.
Mijn dank,
Dag Eddy Danes,
Dank voor je uitgebreide bericht. Ik weet niet of ik je enthousiast kan maken voor het meer betrekken van leerlingen bij het examenproces. Wat ik wel vind, is dat je in erg zwart-wit beeld neerzet van leerlingen. Alsof er maar 2 soorten leerlingen zijn. Kijkend naar de leerlingen die bij ons op school examen doen, zijn dat vrijwel allemaal hardwerkende leerlingen die het helaas nét niet hebben gered. Soms door een verkeerde aanpak bij het leren en soms door in verkeerde inschatting van ons uit. Wat ik ook weet, is dat deze leerlingen zich al enkele weken maximaal inzetten voor een herexamen. In een enkel geval is dit noodzakelijk, maar er er zijn ook leerlingen die vrijwillig een herkansing maken omdat zij er al zo hard voor hebben gewerkt. Niet voor niets dus: Zij hebben veel geleerd over doorzetten en gaan voor het maximale resultaat. Het zelfvertrouwen is enorm gegroeid. Zowel leerlingen als ouders ons alsnog erg dankbaar voor zijn, zo bemerken wij aan de reacties. Daar is geen onderzoek voor nodig.
De regels van het centrale examencommissie zijn helder: Er zijn geen regels omtrent het bespreken van examens met leerlingen. Een herziening van de regels is niet nodig: Een herziening van de norm daarentegen wel.
Uiteraard: het examen kijkt of een leerlingen in staat is het om een bepaalde hoeveelheid kennis tot zich te nemen en daarmee dus bijvoorbeeld voldoet aan het certificaat ‘vmbo-t’ of ‘havo’. Echter – binnen dat zelfde systeem gaat de classificatie uit van het laagste niveau. Dus een leerling die een 7+ staat voor alle vakken, maar helaas geen ster is in wiskunde en natuurkunde moet dit maar in 5 dagen eigen zien te maken, want anders is hij of zij niet goed genoeg voor een MBO of HBO opleiding waar dit vak op geen enkele manier een rol gaat spelen? Ik kan mij niet herinneren van mijn 5 voor Duits voor mij een probleem is geweest sinds ik docent Maatschappijkunde ben.
Kost het zoveel tijd om de leerlingen extra te begeleiden? Nee. Het gaat om enkele uurtjes, en dat in een periode waarin je als examendocent geen lessen meer geeft aan de klassen. Die tijd heb je dus wel.
Wat ik in je reactie mis, is een gedacht over het betrekken van leerlingen bij het eigen leerproces, een van de meeste belangrijke argumenten om ander over de examens te denken.
Nee, ik weet niet of ik je enthousiast kan krijgen, maar ik weet wel dat wij veel blije leerlingen hebben die we in de afgelopen weken erg veel hebben geleerd, zowel binnen als buiten de lesstof om.
Ik plaatste gisteren een kritische reactie. Is die afgekeurd door het Politbüro?
Dag Alain,
We hebben geen reactie van je gezien? Wellicht is er iets misgegaan, we hebben in ieder geval niks verwijderd. Ook kritische reacties zijn uiteraard gewoon welkom! Plaats deze gerust alsnog ?