Al jaren is gamification een veelgebruikte term in het onderwijs en ook daarbuiten. Bij gamification gebruik je game-ontwerpelementen in een niet-game-context, zoals de les. In dit artikel laten we enkele game-elementen zien die we regelmatig in onze lessen gebruiken en die zowel in de voorbereiding als in de les weinig tijd kosten. Je zou ze wellicht niet meteen met gamification associëren, maar het zijn krachtige spelelementen die het leren bevorderen.
Periodiek systeem van spelelementen
Zoals bij zoveel dingen die je in de les doet, begrijp je pas achteraf waarom het werkt. Dit gold zeker voor de voorbeelden die we hier laten zien. Het periodiek systeem van spelelementen (www.gamified.uk) maakte ons meer bewust bekwaam. Het is een lijst waarin 52 verschillende game-elementen en mechanismen worden omschreven. Ze kunnen helpen om voor de juiste context of doelgroep een gamification-ontwerpen te maken of te verbeteren. Het uitgangspunt is steeds dat wanneer mensen tijd, moeite, emoties of geld investeren, ze de resultaten des te meer zullen waarderen.
We beschrijven hieronder op welke manier de game-elementen in onze lessen terugkomen.
1. Timer
Regelmatig projecteren we een timer op het smartboard om ervoor te zorgen dat leerlingen bij de start van een opdracht meteen én aan het werk gaan én vervolgens het tempo hoog houden. De game elementen die hierbij horen zijn tijdsdruk en schaarste. Door de hoeveelheid tijd te verminderen die leerlingen hebben om ergens aan te werken, focussen ze zich meer op de opdracht. En iets wat schaars is, is vaak meer gewild. In dit geval maken we tijd schaars en geven hiermee het signaal aan leerlingen dat tijd iets is om zuinig mee om te gaan.
Tip: zoek in Youtube op bijvoorbeeld op ‘5 minute timer’ en kies het gewenste filmpje.
2. Wheel decide
Doorgaans steken na een vraag van een docent enkel de leerlingen die het antwoord weten trots hun vinger omhoog. Het merendeel van de klas staart echter wezenloos voor zich uit. Met het spelelement loterij activeer je alle leerlingen. De spanning die de onvoorspelbaarheid van een loterij meebrengt, maakt dat iedereen op het puntje van z’n stoel zit. Gebruiken hiervoor bijvoorbeeld de website wheeldecide.com. In deze tool voer je de namen van alle leerlingen uit de klas in. Vervolgens projecteer je het rad op de beamer, draait eraan en bepaalt het lot wie de beurt krijgt. Hiermee vergroot je de individuele aanspreekbaarheid: iedereen kan namelijk aan de beurt komen en wordt gestimuleerd na te denken.
,
Het gebruik van deze tool is wel even wennen, zowel voor de docent als voor de leerlingen. Het begint met hilariteit, maar op de lange termijn zorgt het er wel voor dat het leerrendement stijgt en je als docent betere feedback krijgt over het niveau van je leerlingen. We schreven hierover eerder het artikel Vinger opsteken verboden (tenzij je een vraag hebt).
3. Stempels en stickers
Af en toe delen we stempels en stickers uit aan leerlingen die hun werk helemaal in orde hebben, extra veel aandacht aan hun aantekeningen besteed hebben of boven verwachting netjes getekend hebben. Dat uitdelen is onvoorspelbaar en willekeurig. Het maakt dat je leerlingen kunt verrassen en daarmee houd je ze scherp. En als je denkt dat middelbare scholieren hiervoor toch echt te oud zijn, heb je het mis. Vaak smeken leerlingen tot in het examenjaar om een stempeltje met een smiley of een sticker met een duimpje omhoog. De spelelementen die hierbij horen zijn willekeurige beloningen en badges. Als je leerlingen verrast met onverwachte beloningen (een badge), houdt dit ze scherp en laat ze misschien zelfs glimlachen. Geef ze altijd aan leerlingen voor prestaties, gebruik ze verstandig en op een zinvolle manier om de beloning meer gewaardeerd te laten worden.
Routine
Leerlingen beschouwen deze tools niet als spelelementen in de les. Het is voor hen gewoon ‘onze manier van werken’. De spelelementen moeten wel vaker toegepast worden, zodat jij en je leerlingen hieraan kunnen wennen. Maar dit geldt voor vrijwel alle werkvormen.
Gebruik jij game-elementen in je lessen, heb je tips of wil je ervaringen delen? Laat het ons weten in de reacties!
Dit artikel verscheen in aangepaste vorm eerder in Van12tot18.
Ilona is docent aardrijkskunde op De Nassau in in Breda. Daarvoor tevens lerarenopleider aardrijkskunde bij Fontys Hogescholen Tilburg. Reinier is docent aardrijskunde op het Markenhage college. Daarvoor tevens lerarenopleider bij Fontys Hogescholen Tilburg. Beide zijn veel bezig met feedback, alternatieve toetsvormen, werken vanuit doelen en toekomstgericht onderwijs. Mede-auteurs van Curriculumontwerp in een Notendop en de CurriculumKit.
Bedankt voor de fijne tip! Ik heb de site ook bekeken en ga deze tips zeker toepassen.
Dank voor de heldere uitleg en goede voorbeelden.
Vraagje..wat doen jullie met faalangstige leerlingen. De timer en het aselect beurten geven kan de druk voor hen verhogen?
Hanneke, dat is zeker een punt om rekening mee te houden.
Wat betreft de timer is het volgens ons aan de docent om voor alle leerlingen, zeker niet alleen de faalangstige leerlingen, in de gaten te houden of de druk niet te hoog wordt opgevoerd. In overleg met leerlingen geven we soms wat extra tijd of stoppen de timer iets eerder als we merken dat alle leerlingen klaar zijn. Meestal geven we vantevoren aan wat leerlingen kunnen doen als ze eerder klaar zijn, zodat er zeker voldoende tijd is voor leerlingen die wat meer tijd nodig hebben. Daarnaast benoemen we bij sommige opdrachten dat het nog niet erg is als je niet helemaal klaar bent, maar dat we bijvoorbeeld met elkaar de manier bespreken waarop je te werk bent gegaan of datgene waar je over twijfelt of juist zeker weet. De weg ernaartoe is vaak interessanter dan de daadwerkelijke uitkomst.
Wat betreft het beurten geven heeft het onze voorkeur om leerlingen vooraf in duo’s of groepjes te laten overleggen, zodat ze een ‘veiliger’ antwoord kunnen geven (een antwoord dat ze niet helemaal individueel hebben hoeven te bedenken). Als dit niet mogelijk is, dan geven we meestal aan dat we niet verwachten dat welke leerling meteen het complete antwoord heeft (zeker niet als er sprake is van een vraag waarop meerdere visies/ antwoorden mogelijk zijn). Bewoordingen als ‘probeer maar een beginnetje te maken’, ‘wat is jou te binnen geschoten’ kunnen hierbij de druk wat wegnemen.
Kortom; ons inziens heb je als docent veel invloed op de manier waarop je de timer en aselect beurten geven inleidt en inzet. We zijn benieuwd hoe jij hier tegenaan kijkt en of je wellicht andere voorbeelden hebt hoe docenten dit doen. We horen het graag!