De verwachtingen die wij als docent hebben van onze leerlingen en studenten is erg bepalend voor hun prestaties. Andersom kunnen hun prestaties er ook voor zorgen dat je andere verwachtingen krijgt. Belangrijk is om altijd vanuit hoge verwachtingen te handelen. Hoe kan dat er uit zien in de les? En in hoeverre ben je daar zelf of als team mee bezig? In dit artikel een overzicht en vragenlijst om daar mee aan de slag te gaan.
Hoge verwachtingen
Denk eens aan een leerling of student die veel achterover hangt, het huiswerk vaak niet maakt en over het algemeen weinig interesse lijkt te tonen. Denk vervolgens eens aan een leerling of student die actief mee doet, het huiswerk altijd af heeft en over het algemeen veel interesse toont. Behandel je hen over het algemeen hetzelfde? Heb je van hen dezelfde verwachtingen?
De invloed van verwachtingen op leerprestaties wordt ook wel het ‘Pygmalion-effect’ genoemd, waarover we eerder al een uitgebreid artikel schreven. Pygmalion is de naam – en tegenwoordig een algemeen gebruikte term – van een onderzoek uit 1968. In dit onderzoek, gedaan door Robert Rosenthal en Leonore Jacobson, is onderzocht in hoeverre de verwachtingen van docenten invloed hebben op de prestaties van leerlingen.
Uit het onderzoek, waarbij een groep docenten was verteld dat hun leerlingen in groepen waren verdeeld op basis van hun IQ, kwam naar voren dat het handelen van docenten op basis van de (verzonnen) voorkennis, invloed had op de prestaties: docenten gingen hen anders behandelen, waardoor de zogenaamde ‘hogere IQ-groep’ zich een stuk sneller ontwikkelde dan de zogenaamde ‘lagere IQ-groep’.
Lesgeven vanuit hoge verwachtingen
In navolging van het omschreven onderzoek zijn er veel nieuwe onderzoeken gedaan en publicaties verschenen naar het lesgeven vanuit hoge verwachtingen. Zo schreef professor Christine Rubie-Davies het boek ‘Becoming a High Expectation Teacher‘, waarin zij duidelijk benoemt welk gedrag docenten met hoge verwachtingen vertonen ten opzichte van docenten die lagere verwachtingen hebben. Daarnaast verschenen er diverse andere onderzoeken op dit gebied.
Op basis van verschillende bronnen kun je het gedrag als volgt uiteenzetten:
Uiteindelijk gaat het onderwijs natuurlijk niet alleen maar over prestaties – iets wat hopelijk wel duidelijk wordt als je regelmatig onze blog leest. Uit onderzoek komt echter ook naar voren, zoals Gert Verbrugghen ook mooi omschrijft in zijn blog over hoge verwachtingen, dat het lesgeven vanuit hoge verwachtingen ook de band tussen leerlingen en docenten verbetert en het welbevinden van leerlingen verhoogt. Kortom: het heeft brede positieve gevolgen.
Checklist hoge verwachtingen
In hoeverre handel je als docent zelf vanuit hoge verwachtingen? En hoe doe je dit als team? Om daarop te reflecteren en met elkaar het gesprek aan te gaan, hierbij een vragenlijst om in te vullen. Goed om te benoemen is dat het daarbij niet zou moeten gaan over ‘iedereen moet alles op ‘vaak’ krijgen’. Ga met elkaar vooral het gesprek aan over hoe je bepaalde dingen doet en waar je in zou willen groeien.
Mede-oprichter van Vernieuwenderwijs. Daarvoor onderwijskundige in het hoger onderwijs en leraar geschiedenis en maatschappijleer in het voortgezet onderwijs. Praat graag over en is graag bezig met: didactiek, curriculumontwerp, toetsing, leren leren en veranderkunde. Actieve ontwikkelaar, onderzoeker en spreker.