Artificiële intelligentie (AI) in het onderwijs – wat kun je er mee? Voorbeelden, inzichten en tools

De laatste weken is er veel aandacht voor GPT-3, een chatbot op basis van artificiële intelligentie (AI). De eerste boekverslagen zijn er al door geschreven. Breder dan deze chatbot is artificiële intelligentie de laatste maanden enorm snel ontwikkeld. Welke kansen biedt dit voor het onderwijs? En welke aandacht vraagt het voor de lessen? In dit artikel een verzameling van inzichten, toepassingen, tools en links over AI in het onderwijs.

Artificiële intelligentie

In 2019 schreven we een artikel over kunstmatige intelligentie in het onderwijs. We sloten dat artikel af met de kop: ‘Nog ver weg…’. Sindsdien zijn de ontwikkelingen op het gebied van deze intelligentie hard gegaan.

Artificiële of kunstmatige intelligentie (AI) is de intelligentie waarmee machines, software en apparaten zelfstandig keuzes maken. Machines, software, robots of andere apparaten met AI reageren op data of impulsen uit hun omgeving en doen daar wat mee. Zij imiteren hierbij het denkvermogen van de mens.

AI in een relatief simpele vorm is er al jaren. Zo versloeg IBM’s Deep Blue in 1997 topschaker Kapsarov en zie je het tegenwoordig terug bij bijvoorbeeld simpele chatbots bij webwinkels, speelgoed robots, Google Home of slimme algoritmes bij Netflix of Youtube.

Binnen het onderwijs zie je AI bijvoorbeeld terug bij het automatisch nakijken van simpele digitale toetsen of het gebruik van data om gepersonaliseerde leerstof te bieden.

GPT-3

De laatste tijd is er in het bijzonder veel aandacht voor GPT-3, een taalmodel dat is ontwikkeld door het softwarebedrijf OpenAI, met als investeerders bijvoorbeeld Elon Musk en Microsoft (waarbij Microsoft het bijvoorbeeld gaat implementeren in hun zoekmachine Bing – we zijn benieuwd wat Google gaat doen!).

Het taalmodel bevat kennis van het internet tot eind 2021 en is in staat dit razendsnel te gebruiken om tot geschreven antwoorden te komen.

Je maakt een gratis account aan en kunt aan de slag gaan. Het taalmodel kent alle talen ter wereld en werkt dus ook in het Nederlands. Met deze ‘chatbot’ kun je bijna levensechte gesprekken voeren, waarbij de chatbot bijvoorbeeld complexe vragen kan beantwoorden en teksten kan genereren – die tevens vaak uniek zijn (dag plagiaat scanner). Voorbeelden van toepassingen:

• Lesmateriaal maken, inclusief uitleg en leeractiviteiten
• Oefenvragen bedenken op basis van een boek of onderzoek – schrijf ‘leren’ (of ‘learn’) en geef dan een link naar een boek of tekst, en GPT-3 maakt er vragen bij.
• Een wetenschappelijke essay schrijven
• … en de lijst vult zich iedere dag verder aan.

Een fijne presentatie met meer onderwijstoepassing vind je hier.

Kortom, GPT-3 is tot enorm veel in staat én staat nog maar in de kinderschoenen.

GPT-3 en prompts: de juiste taal spreken

Om een waardevol gesprek te hebben met GPT-3, is het handig als je ‘de juiste taal spreekt’. Daarmee wordt bedoeld dat je de ‘prompts’ kent. Een simpele vraag beantwoordt het taalmodel vaak prima, maar wil je dat het antwoord aan bepaalde eisen voldoet of krijg je steeds net niet het goede antwoord, dan is een goede prompt belangrijk. Hoe duidelijker je een prompt formuleert, hoe beter antwoord je krijgt van het taalmodel.

GPT-3 in het onderwijs

Hoe je er ook over denkt, of je het nu fantastisch of beangstigend vindt, feit is dat artificiële intelligentie zich steeds sneller ontwikkelt en naar verwachting ook steeds meer impact zal hebben op het onderwijs. Welke kansen biedt dit voor je lessen? En welke aandacht vraagt het? Hieronder enkele inzichten.

• Feedback geven. Zo kan de chatbot feedback geven op geschreven teksten, gemaakte formules en zelfs fouten zoeken in programmeertaal (eventueel aan de hand van succescriteria).
  
• Actief herhalen. Zo kan de chatbot kennisvragen opstellen over een tekst, alleen al door het geven van de titel er van. Zo kunnen leerlingen of studenten actief aan de slag met retrieval practice.
  
• Lesmateriaal maken. Zo kan een tool als Copilot helpen om tot waardevolle lessen te komen. Dit is nu nog vooral Engelstalig en staat in de kinderschoenen, maar heeft zeker de potentie om in ieder geval nieuwe ideeën te bieden.
  
• Bronnen omzetten naar APA stijl – ‘Translate these references in APA-style’.
  Dit wordt ook wel ‘cognitieve offloading’ genoemd (zo houd je zelf meer denkruimte over).

GPT-3 is dus tot veel in staat. Perfect is het niet: zo geeft het taalmodel niet aan op welke bronnen het antwoord is gebaseerd. Tevens zijn antwoorden vaak op eenzelfde manier geschreven, waardoor je de taal vanzelf gaat herkennen (en plagiaatscanners ook).

Werken aan kwaliteitsbesef

Een groter aandachtspunt is de opzet van je plan van het leren, oftewel het curriculum. Als een tool als GPT-3 en andere tools (zie hieronder) werk van leerlingen en studenten uit handen kunnen nemen, hoe organiseer je het onderwijs dan zo dat je hen wel helpt om tot diep leren te komen? Hoe organiseer je het zo dat het van meerwaarde is?

Een begrip wat hierbij belangrijk is om bij stil te staan, is kwaliteitsbesef. Een AI-tool kan wat maken, maar klopt het ook? En is het bijvoorbeeld passend voor de context? Praten over, stilstaan bij en reflecteren op – AI-tools en wat deze maken, zijn voorbeelden van het gezamenlijk werken aan kwaliteitsbesef.

Ontwerp dus een curriculum waarin voldoende leerruimte en dialoog is en bewaak dat er niet te veel tijd gaat zitten in het stampen van feiten of simpele vaardigheden die ook uit handen kunnen worden genomen.

Overigens geldt dit buiten AI om óók als tip…!

Andere AI-tools

GPT-3 is indrukwekkend, maar er zijn nog veel meer tools die gebruik maken van geavanceerde AI. Enkele interessante voorbeelden:

• Icoontjes maken met AutoDraw
• Afbeeldingen maken met DALL•E 2
• Video’s animeren en editen met Runway
• Mocksups maken met Mocker AI
• Automatisch een video maken op basis van tekst bij Facebook
• Game karakters maken inclusief uiterlijk en stem InWorld
• Presentaties maken, inclusief tekst en afbeeldingen met Tome
• Een artikel schrijven, zoals in dit voorbeeld leuk zichtbaar is.

De lijst is eindeloos en blijft langer worden. Zo kan AI helpen om (huis)werk sneller gedaan te krijgen, nieuwe dingen te creëren en dingen te doen die je eerst niet kon.

Meer lezen

Enkele bronnen om je verder te verdiepen in AI in het onderwijs:

• https://www.educationfutures.com/blog/post/conversation-ai-future-education
• https://communities.surf.nl/ai-in-education/artikel/chatgpt-wat-ga-je-voor-ons-doen-in-het-onderwijs
• https://www.te-learning.nl/blog/nog-meer-weten-over-chatgpt/
• https://christianscholars.com/four-ideas-for-how-professors-can-deal-with-gpt-3for-now/

Een kijktip- en leestip is ook deze uitzending van één vandaag over AI.

AI is er en zal niet meer weg gaan. Het zal eerder nog beter worden. De chatbot verbannen (zoals ze recent in New York hebben gedaan) is wat ons betreft dan ook iets wat onnodig is en op termijn niet werkt. Wat wel werkt is kritisch nadenken over hoe je het onderwijs vormgeeft en met name hoe er kan worden omgegaan met feitenkennis.

Tot slot de conclusie dat GPT-3 nu vooral een hype is die nog relatief simpel is en nog geen grote impact heeft op het onderwijs. Maar, we zijn erg benieuwd waar we over een paar jaar staan.