Stel je voor: over 10 jaar kom je een oud-leerling of student tegen. Welke dingen zijn dan bij deze leerling of student blijven hangen? Wat krijg je als docent te horen over jouw lessen? Wat deed er blijkbaar écht toe? In dit artikel een aantal denkrichtingen over het hebben van impact als docent.
De impact van docenten
Iedereen die naar school is geweest en/of een opleiding heeft gevolgd, kan zich een docent herinneren die veel impact heeft gehad. Hoewel de impact van deze docent voor iedereen verschillend kan zijn, is wel duidelijk: als docent heb je impact!
Of het dan gaat om de inhoud, om de manier van omgaan of steun bieden, of soms gewoon vanwege leuke grapjes: we onderschatten als docenten hoe groot de invloed kan zijn van wat je doet. En daar mogen we, zonder dit te zwaar te maken, als docenten best wat bewuster van zijn.
Impact op de lange termijn is (bijna) niet te meten
Over de kwaliteit van het onderwijs is al jaren veel te doen. Daarom wordt er op allerlei manieren geprobeerd de kwaliteit van een docent te meten. Oftewel: er wordt gezocht naar antwoord op de vraag: wat is nu de toegevoegde waarde van de docent voor de klas? Met behulp van student-tevredenheidsonderzoeken, afwijkingen op het Centraal Schriftelijk Eindexamen en klasbezoeken wordt geprobeerd een beeld te vormen van dat wat een goede docent maakt.
Zo ontstaat vaak een instrumentele kijk op het beroep: bijvoorbeeld wanneer je deze werkvormen gebruikt en dit model toepast, dan komt het goed! We volgen hierin wat een onderzoek zegt of wat we altijd zo hebben gedaan. Maar is dat echt impact hebben?
En dat is precies het ingewikkelde van alle vormen van metingen én vele vormen van onderzoek: het is enorm gericht op de korte termijn. Misschien lukt het je heel goed om studenten voor te bereiden op een belangrijke toets, waardoor ze beter scoren. Maar hebben ze hier ook iets aan na het afstuderen? Zijn dit nu betere professionals geworden? De lange termijn is nu eenmaal moeilijk te meten door de enorme hoeveelheid extra factoren en variabelen.
Waar wil je impact op hebben?
Laten we de vraag omdraaien: waar wil je dat je impact op hebt? Wat zijn de elementen waar je als docent invloed op hebt, en waar je graag van zou willen dat leerlingen of studenten dit herinneren? Stel dat je hiermee aan de slag gaat, dan heb je nog steeds geen zekerheid dat dit ook echt lukt. We kunnen immers niet in de hoofden van onze leerlingen of studenten kruipen. Maar, we weten wel zeker dat wanneer je doelbewust aan bepaalde zaken werkt, dat dit dan een grotere leeropbrengst heeft.
Oftewel: bewust werken aan dat wat je belangrijk vindt, maakt dat de kans veel groter dat je leerlingen of studenten meer leren.
Dit is duidelijk anders dan het lesgeven ‘ondergaan’, waarbij je van les naar les en van hoofdstuk naar hoofdstuk hobbelt. Wat de reden ook is dat je dit herkent, je kunt hier zelf stappen in zetten om te werken naar meer impact van je lessen. Hieronder richten we ons op de invloed die je hebt op je didactiek en op de inhoud van het vak dat je geeft.
Impact vanuit de inhoud
Wellicht het meest voor de hand liggend is de inhoud van het vak dat je geeft. Stel jezelf eens de vraag: welke 5 tot 8 dingen zou ik graag willen dat mijn leerlingen of studenten voor altijd onthouden? Kortom: wat is nu de kern van je vak? Wat wil je dat iedereen die jouw lessen heeft gevolgd weet over je vak? Idealiter pak je dit samen met collega’s uit je vaksectie op.
En dan natuurlijk de vervolgvraag: hoe ga je zorgen dat je leerlingen of studenten deze 5-8 thema’s leren kennen, gebruiken, toepassen en onthouden? Hoe maak je het zichtbaar? Herhaal je het door de jaren heen? Geef je jouw lessen vorm rondom deze 5-8 thema’s? Kortom wat pas je aan in je lessen voor een grotere impact?
Wil je dit aanpakken op een groter niveau, dan zul je moeten gaan sleutelen aan het curriculum. Lees hier meer artikelen over hoe je dit zelf (of met collega’s) kunt oppakken.
Impact vanuit de didactiek:
Wat wil je dat je leerlingen of studenten onthouden van hoe je lesgeeft? De didactiek is ook een van de dingen die blijft hangen én een belangrijk beeld vormt van jou als docent. Ben je een docent die vooral uitlegt en daarna zelfstandig laat werken? Kunnen leerlingen of studenten tot werken komen, of is er onrust? Gebruik je juist activerende werkvormen? Deel je veel feedback?
Ook hier is er een vervolgvraag: wanneer weet je wat leerlingen of studenten willen onthouden? En daarna: hoe ga je dit aanpakken? Wil je echt op een andere manier gaan lesgeven, zodat je meer impact hebt op het leren van leerlingen of studenten, dan is dat best een klus. Je zult dan doelbewust je handelen als docent moeten aanpakken, en dat gaat vaak niet in een keer.
Ook dit werkt goed om met collega’s op te pakken. Bedenk samen wat je als docent eigenlijk in elke les terug zou willen zien. Ontwerp samen eens zo’n ‘ideale les’, en probeer vervolgens deze structuur vast te houden. Oefen nieuwe werkvormen, kijk bij elkaar tijdens een les om instructies te verbeteren en plan tijd in voor reflectie en evaluatie.
Het veranderen van didactische aanpak gaat grotendeels over gedragsverandering, en dat is iets wat alleen doelbewust kan. Wil je meer lezen over didactiek? Lees dan hier onze artikelen over formatief handelen.
Stap voor stap naar meer impact
Hier boven worden twee richtingen geschetst, waarbij de pedagogische kant van het lesgeven bewust niet is meegenomen: dat is een onderdeel dat vaak voelt als iets wat impact heeft, maar tegelijkertijd ook enorm complex is om aan te leren. Met de didactiek en het curriculum kun je sneller uit de voeten om als docent meer impact te hebben. Deze impact is niet gericht op de korte termijn, niet gericht op het behalen van betere resultaten, maar wel gericht op onderwijs dat raakt en beklijft. En wat daarbij interessant is, is dat zowel de resultaten als het plezier van leerlingen en studenten vaak hand in hand gaan met een docent die zich doelbewust blijft ontwikkelen.
Want daar zit uiteindelijk de échte impact die we als docenten kunnen hebben: laten zien hoe mooi het is om te blijven leren, te blijven ontwikkelen, en doelbewust elke dag proberen om hier stappen in te zetten.
Docent, onderwijsontwerper & maker. Altijd veel ideeën, en op zoek naar de verbinding tussen leren, creativiteit en technologie. Onderwijs kan altijd beter, maar mag ook zeker leuker! Mede-oprichter van Vernieuwenderwijs.