Onderwijs gaat over leren, maar weten we wel hoe dat werkt in het brein? Door inzichten vanuit de cognitieve psychologie weten we hier de laatste jaren steeds meer over en dus ook steeds beter op welke manier leerlingen effectief kunnen leren. Toch bestaan er ook nog veel mythes over onderwijs en leren. Wat zijn dan die mythes? In het recent verschenen boek ‘Juffen zijn toffer dan meesters’ wordt er op een aantal ingegaan, waarbij duidelijk wordt waar de verhalen vandaan komen en hoe het wél zit.
Meer mythes over leren en onderwijs
Bestaan straks 65% van alle banen niet meer? Moet je 10.000 uur oefenen op expert te worden? Werkt huiswerk? Of niet? Zomaar wat vragen waarop wordt ingegaan in het nieuwe boek van Pedro de Bruyckere, Paul A. Kirschner en Casper Hulshof. Dit boek is het derde boek in een reeks (zie bijvoorbeeld Jongens zijn slimmer dan meisjes), wat tekenend is voor de hoeveelheid misvattingen die er zijn over leren en onderwijs. Er is dan ook niet gezocht naar onbekende misstanden over leren en onderwijs: er zijn er simpelweg zoveel. Ook in dit boek staan weer een reeks veelvoorkomende beweringen centraal, waarbij er middels verschillende bronnen wordt onderzocht in hoeverre het klopt. Daarbij volgt telkens de conclusie dat het gaat over een mythe, een nuancering van de bewering óf dat iets simpelweg niet bewezen is. Hoe dan ook blijkt keer op keer dat het verhaal anders in elkaar zit dan zoals het in het algemeen bekend staat.
Het prettige is dat de auteurs vaak erg diep graven en daarover navolgbaar schrijven: je leert begrijpen waarom verhalen zijn ontstaan. Daarbij is het leuk en tegelijkertijd schrijnend om te zien hoe bepaalde onderzoeken of artikelen in de loop daar jaren een eigen leven zijn gaan leiden.
Voorbeelden
Eén van de beweringen die voorbij komt, is het idee dat je door 10.000 uur oefenen ergens expert in kan worden. Dat blijkt niet helemaal te kloppen, zoals naar voren komt in het boek Piek. Hoe zit het dan wel? De Zweedse psycholoog Ericsson deed onderzoek naar het ‘uitblinken’ in iets. Hij beweerde daarbij enkele jaren geleden dat individuele verschillen in prestaties verklaard kunnen worden door verschil in oefening. Vervolgens heeft schrijver Malcom Gladwell, in zijn boek ‘Uitblinkers’ (2008), dit omarmt: hij zag wel iets in de theorie dat training aan de basis ligt van genialiteit. Bij bedacht de ‘10.000-uur regel’. Sindsdien is het een veelgebruikte stelregel. Een stelregel die niet juist is, zo schrijft nu ook Ericsson: Gladwell heeft zijn oorspronkelijke onderzoek niet goed begrepen.
Dit betekent dat experts niet simpelweg bezig geweest met het 10.000 uur herhalen van een oefening (‘zesjescultuur’), maar doelbewust bezig zijn geweest om tot een hoger niveau te komen – en vaak nog wel meer dan 10.000 uur: een vioolspeler op topniveau zit vaak aan de 15.000+ uur. Daarbij is het ook belangrijk om op te merken dat Ericsson erg sterk geloofd in nurture (aanleren), terwijl uit andere onderzoeken ook naar voren komt dat nature (aangeboren) wel degelijks een bepalende rol kan spelen. Zowel het aantal uren als überhaupt de maakbaarheid van de menselijke expertise zijn dus een mythe, al kun je uiteraard wel beter ergens in worden door (doelbewust) te oefenen.
Andere beweringen die voorbij komen zijn bijvoorbeeld dat huiswerk niet effectief is, dat muziek goed is om te leren en hoorcolleges voor een lage hersenactiviteit zorgen: in alle drie de gevallen blijkt dat waarheid toch een stuk genuanceerder dan beweerd, al is het maar omdat het zulke veelzijdige onderwerpen zijn die van zoveel factoren afhankelijk zijn. Het is daarbij interessant om te lezen welke onderzoeken tot die beweringen hebben geleid én welke onderzoeken juist het tegendeel bewijzen. Een andere interessante misvatting is die rondom de Taxonomie van Bloom.
Toegankelijk, genuanceerd en leuk om te lezen
We zijn zelf erg geïnteresseerd in hersenen en leren, en eigenlijk zou iedereen dat moeten zijn: we willen als docenten immers toch dat onze leerlingen wat leren en hen daar goed bij helpen. Daarbij is het ook simpelweg leuk om dit soort dingen te weten. Dit boek helpt daarbij door toegankelijk, zowel in taalgebruik als de manier waarop de onderzoeken worden uitgelegd, inzicht te geven in mythes, nuances en beweringen zonder bewijs. Behalve inhoudelijk nuttig, is het dan ook bijzonder interessant om de verhalen achter de onderzoeken en artikelen te lezen die uiteindelijk tot soms hele verrassende mythes hebben geleid.
Juffen zijn toffer dan meesters is weer een geslaagd boek in de inmiddels tot reeks geworden boeken over mythes, leren en onderwijs. Het boek helpt je er van bewust te worden hoe genuanceerd de waarheid soms is. Dit maakt dat het boek je helpt om op een leuke manier, kritisch na te denken over wat effectief leren (niet) is. Wat ons betreft een mooi boek om in je kast te hebben staan, al was het maar zodat je het na het lezen soms onder de neus van je collega’s kan schuiven.
Meer info & Bestellen
Meer over hersenen en leren?
Bekijk dan ons platform leer.tips! Het platform bevat leertips, leerstrategieën, docententips, leertheorieën en enkele leermythes, onder anderen afkomstig uit het bovenstaande boek.
Mede-oprichter van Vernieuwenderwijs. Daarvoor onderwijskundige in het hoger onderwijs en leraar geschiedenis en maatschappijleer in het voortgezet onderwijs. Praat graag over en is graag bezig met: didactiek, curriculumontwerp, toetsing, leren leren en veranderkunde. Actieve ontwikkelaar, onderzoeker en spreker.