Een rubric is een handige en effectieve tool. Zo kan het onder andere gebruikt worden om inzichtelijk te maken wat er geleerd moet worden, duidelijk te maken hoe iets wordt beoordeeld en feedback te geven. Daarbij bestaan er verschillende soorten rubrics en worden deze vaak specifiek gemaakt voor een product of handeling waarop de leerling wordt getoetst dan wel geëvalueerd. Hoe zorg je er nu voor dat een rubric goed in elkaar zit? Daarvoor bestaat een handige rubric voor rubrics.
Wat is een rubric?
Een rubric is een beoordelingsmatrix (ofwel scoringslijst, antwoordenmodel, lijst met criteria), bestaande uit twee dimensies. De eerste dimensie bevat de toetscriteria en de tweede dimensie de beoordelingscriteria. In de rubric worden de beoordelingsniveaus zo goed mogelijk inhoudelijk beschreven in de vorm van indicatoren. Deze indicatoren zijn beschreven op verschillende niveaus. Er zijn verschillende typen rubrics, zoals de analytische rubric, holostische rubric en rubric van één, die ieder op andere momenten of manieren kunnen worden gebruikt.
Inzet rubric
Een rubric kan op veel verschillende momenten en manieren in het curriculum worden ingezet. Zo kan het worden gebruikt om inzichtelijk te maken wat er geleerd moet worden en hoe dat wordt beoordeeld, om feedback te geven, om peer-feedback te organiseren, om zelfbeoordeling mogelijk te maken en om een leerling te beoordelen. Het is dus een handige tool voor feedup, feedback en feedforward, wat het een effectieve tool maakt voor formatief evalueren.
Rubric voor rubrics
Duidelijk is dat een rubric op veel verschillende manieren kan worden ingezet en zo op verschillende manieren kan bijdragen aan effectieve feedback oftewel goed onderwijs. Daarbij is het wel belangrijk dat deze goed in elkaar zit. Wat maakt nu een goede rubric? Daarvoor is er de Rubrics voor Rubrics: een rubric waarmee je een bestaande kan beoordelen op onder andere validiteit en inzet. Er zijn verschillende variaties van dit type rubric. Hieronder de twee meestvoorkomende rubrics, vertaald naar het Nederlands.
Rubric 1
Een rubric die je er makkelijk bij pakt en waarmee je snel kan evalueren of het ontwerp van de rubric goed is en of deze op een goede manier wordt ingezet. Een handige rubric voor een snelle blik of als uitgangspunt bij het ontwerpen van een nieuwe.
Rubric 2
Een rubric die zeer gedetailleerd ingaat op alle ontwerpaspecten van een rubric. Deze rubric is vooral goed te gebruiken om een bestaande rubric helemaal door te lichten op de criteria en niveaus. Een goede rubric als je er zeker van wilt zijn dat je een valide, duidelijk rubric hebt.
Maken met collega’s
Een kant en klare rubric voor rubrics kan erg handig zijn. Echter, het kan ook snel een checklist worden waarbij je als maker onvoldoende (samen) stil staat bij de rubric en de inzet daarvan. Een goede manier om met collega’s te werken aan de kwaliteit van rubrics en de inzet er van, is door samen een rubric voor rubrics te maken. Door samen te zitten en het te hebben over vragen als ‘wat maakt een goede rubric?’ en ‘hoe zou een rubric moeten worden ingezet?’ wordt je je als team meer bewust van de kracht, valkuilen, kwaliteit en inzet van rubrics.
Meer over rubrics
Wil je zelf een rubric maken? Of nog krachtiger: de leerlingen een rubric laten maken? In dit artikel gaan we in op verschillende soorten rubrics en niveaus die je kan gebruiken. Benieuwd hoe je rubrics kan inzetten om feedback te geven? In dit artikel gaan we daar meer op in, waarbij vooral de rubric van één als uitgangspunt wordt genomen.
Mede-oprichter van Vernieuwenderwijs. Daarvoor onderwijskundige in het hoger onderwijs en leraar geschiedenis en maatschappijleer in het voortgezet onderwijs. Praat graag over en is graag bezig met: didactiek, curriculumontwerp, toetsing, leren leren en veranderkunde. Actieve ontwikkelaar, onderzoeker en spreker.
Ha Wessel,
wat een goede beschrijving van de rubric. Keep it simple!
Maar toch een vraag: hoe reken je de 3 kwaliteitsniveau’s om naar punten, om uiteindelijk tot een cijfer te komen?
zwak = 1, gemiddeld = 6, sterk = 9, maar dat suggereert dat een cijfermatige verhouding hiertussen.
Hoe dan wel?
Dank! De rubrics zijn niet bedoeld om de kwaliteit de becijferen: ze helpen om te zien in hoeverre een rubric bij verschillende onderdelen sterk en minder sterk is. Vanwaar de vraag om hier een cijfer aan te koppelen?
Volgens mij is de verwijzing bij de ‘rubric voor rubrics’ Van Strien en Joosten-ten Brinke (2016), toch? In Van Berkel, Bax en Joosten-ten Brinke (2017) staat er ook eentje, maar die is een stuk korter.
Dag Steven, ik heb het nagekeken, maar de bronvermelding lijkt correct (Toetsen in het hoger onderwijs, Van Berkel, Bax en Joosten-ten Brinke, 2017)? Overigens is een nieuwere versie te vinden in de 5e editie van dit boek, dus we hopen het binnenkort weer te updaten.