Tijdens onze studiereis naar New York is één van de begrippen die vaak naar voren komt: eigenaarschap. Zoals we al in een eerder artikel omschreven is dit een basisprincipe van heutagogiek: het kan voor intrinsiek gemotiveerde, autonome leerlingen zorgen die verantwoordelijk kiezen hoe zij iets aanpakken. Maar hoe kun je het eigenaarschap van leerlingen vergroten?
Eigenaarschap
Met eigenaarschap wordt bedoeld dat de leerlingen eigenaar zijn van hun eigen leerproces: zij hebben de motivatie om – en zijn in staat om – op basis van inzicht in hun eigen capaciteiten hun leerproces vorm te geven om zo het optimale uit zichzelf te halen. Één van de scholen die dit sterk centraal heeft staan, is de New York Harbor School (NYHS), een Public High School (openbare VO school) op Govenors Island in New York. We bezochten deze school en tijdens ons bezoek kwamen een aantal kernpunten sterk naar voren, waar veel scholen in Nederland wat van kunnen leren.
1. Hands-on onderwijs
“We don’t play science, we do science.” -een leerlingen van de NYHS. Zij vertelde dat hands-on onderwijs erg belangrijk is. ‘Stel je voor dat…’ leek niet voor te komen op deze school: alles wat leerlingen deden was echt of had daar direct mee te maken: boten maken, duiken, boten besturen, robots voor onderwater maken etc. Het onderwijs was dus sterk praktisch ingericht en onderdeel van de echte wereld. Deze inslag maakt dat leerlingen ervaren dat datgene wat zij doen echt is: het heeft effect op de echte wereld en is daarom belangrijk: zij voelen zich hierdoor sterk eigenaar.
2. Leerlingen die keuzes maken
Een 18 jarige leerling die zéér enthousiast vertelt dat zij samen met de Universiteit van New York onderzoek doet naar algen, een wat binnenkort gepubliceerd gaat worden. Zij heeft zelf voor dit ‘afstudeerdonderzoek’ gekozen. Het meest bijzondere aan haar enthousiasme is misschien nog wel dat zij na dit schooljaar wilt doorgaan om verloskundige te worden: het gaat hier dus niet zozeer om het onderwerp, maar vooral het geven van keuzes en daarmee het neerzetten van de goede mindset. De leerlingen was dan ook duidelijk eigenaar van haar project.
3. Betekenisvol onderwijs
De Harbor School werkt veel samen met externe instanties. Zo hebben zij het Billion Oyster Project: leerlingen van de school werken samen met de gelijkname instantie aan het herstellen van de oester populatie in de Hudsen. Dit houdt in dat leerlingen de oesters kweken, de kooien maken om deze in uit te zetten, de boot besturen om op de juiste plek te komen en duiken om deze te plaatsen. Alle stappen die aan dit project verbonden zijn worden zo betekenisvol en zorgen er voor dat leerlingen zich meer eigenaar voelen: zij zijn verantwoordelijk. Naast dit project werkt de school nog samen met diverse andere bedrijven en organisaties die opdrachten hebben voor leerlingen en waarvan zij ook veel donaties krijgen om al het materiaal te kunnen betalen.
4. Collectieve verantwoordelijkheid
De verantwoordelijkheid is collectief: de verschillende acties die ondernomen moeten worden bij de Billion Oyster Project vergen goede afstemming tussen leerlingen: hoe moet de kooi er uit zien, waar varen we naar toe, welke oesters gaan we planten etc. Deze collectieve verantwoordelijkheid zorgt er naar ons idee sterk voor dat leerlingen zich verbonden voelen aan het project en aan elkaar: zij zijn gezamenlijk eigenaar van dit project en moeten op elkaar kunnen bouwen. Mis je een les? Dan heb je daar dus iedereen mee.
5. Sterke rol docenten
De docenten waren duidelijk de expert op deze school. De school heeft er sinds kort voor gekozen (nieuwe directeur) om docenten aan te nemen die goed zijn in hun vak en dus ook niet persé iets met water moeten hebben. De docenten zijn erg belangrijk: naast het geven van inhoudelijke lessen in het vaklokaal en het het feit docenten soms voor leerlingen beslissen welke studierichting voor hen geschikt was, zagen wij hen sterk coachende rol hebben in zodra zij het water op gingen: leerlingen deden, docenten waren aan het coachen. Het werd duidelijk dat de docenten op deze school op deze manier de juiste voorwaarden creëren om het eigenaarschap van leerlingen te optimaliseren.
Door de gecreëerde leeromgeving lijken leerlingen sterk inzicht te krijgen in hun eigen capaciteiten: zij zijn continu met werkexploratie bezig en zullen daarom sterk in staat zijn om keuzes te maken die hen verder helpen en uiteindelijk een vervolgopleiding te kiezen die bij hen past.
Algemeen
Om het bovenstaande te bereiken, is het volgens ons als school onder andere belangrijk om: 1) samen te werken met de omgeving: zorg voor opdrachten van bedrijven, organisaties etc. 2) leerlingen inzicht te geven in hun leerproces: sterke docenten die hun leerlingen goed coachen en 3) docenten de ruimte te geven om eigenaar te zijn van hun curriculum / vak 4) docenten een sterke rol te geven bij het proces: leerlingen alle vrijheid geven betekent niet automatisch dat er meer eigenaarschap komt.
Het belangrijkste van alle boven genoemde dingen, is dat het ook in Nederland gewoon mogelijk is: vaak maken we onvoldoende gebruik van de ruimte die we hebben en we kunnen dan ook veel stappen ondernemen om het eigenaarschap van leerlingen te vergroten.
Mede-oprichter van Vernieuwenderwijs. Daarvoor onderwijskundige in het hoger onderwijs en leraar geschiedenis en maatschappijleer in het voortgezet onderwijs. Praat graag over en is graag bezig met: didactiek, curriculumontwerp, toetsing, leren leren en veranderkunde. Actieve ontwikkelaar, onderzoeker en spreker.