Binnen het onderwijs maken we sinds de laatste maanden veel gebruik van instructievideo’s. Deze video’s zijn soms een noodoplossing, maar bieden tegelijkertijd ook nieuwe mogelijkheden. Waarom je het ook gebruikt, een goede video kan kan erg leerzaam zijn! Wat maakt dan een goede video? In dit artikel kijken we middels diverse onderzoeken naar het maken en inzetten van een leerzame instructievideo.
Instructievideo
Kennisclip, instructievideo of hoe je het ook noemt: in dit artikel hebben we het over video’s die zijn bedoeld om leerlingen of studenten iets te leren. Het gebruik van instructievideo’s is de laatste maanden explosief gestegen en zal zeker in het hoger onderwijs de komende maanden nog veel gebruikt worden.
Verder gedacht dan een noodoplossing, bieden video’s ook didactische voordelen. Zo bieden ze de mogelijkheid om meer maatwerk te leveren: leerlingen of studenten die versneld willen werken, extra uitleg willen, iets hebben gemist etc. kunnen met behulp van deze video’s een meer persoonlijke instructie krijgen. Het maken en inzetten van deze video’s vraagt echter wel om nieuwe didactische inzichten, waar we in dit artikel bij stil staan. Daarbij gaan we in op verschillende onderzoeken én onze eigen praktijkervaring. Zoals bij alle vormen van onderzoek geldt hierbij dat iets over het algemeen goed werkt: iedere context is anders (maar toch ook niet uniek!). Zoals bij alle vormen van didactiek geldt hierbij: kijk wat je mogelijkheden zijn en wat bij je past.
De onderstaande tips gaan over instructievideo’s, maar hebben uiteraard ook veel raakvlakken met het geven van een live (video)instructie of presentatie.
Onderzoeken
Eén interessant bron om hier centraal te noemen, zijn ‘Mayer’s 12 principes van multimedia leren’ (Mayer, 2001). Het gaat om 12 principes rondom het maken en organiseren van multimedia leren door Richard Mayer. Enkele principes daaruit zijn in het bijzonder relevant voor de tips hieronder (Nguyn, 2020). Daarnaast hebben we gekeken naar onderzoeken rondom het geheugen en leerstrategieën en diverse onderzoeken rondom kijkgedrag. Op basis van dit alles komen we tot 7 tips.
In de hieronder genoemde tips hebben we het steeds over een ‘presentatie’. Dit kan een PowerPoint zijn, maar ook een bewerkte video, Prezi etc. Het is maar net wat past bij de context. Omdat de meeste mensen gebruik maken van een PowerPoint of iets soortgelijks, hebben we het wel vanuit die tool geschreven.
7 tips voor een instructievideo
1. Houd het rustig
Gebruik geen overbodige woorden, beelden en geluiden. Natuurlijk kan het leuk zijn om aan de start van een video de aandacht te trekken, maar als het om het leren gaat zorgen de extra prikkels voor een hogere cognitieve belasting (Sweller, 1994), waardoor leerlingen juist minder leren. Wordt het daardoor saaier? Misschien, maar dat zorgt niet voor minder leren (Horvath, 2019). Focus je bij de video dus echt op de kern en laat toeters en bellen achterwegen. Daarbij is het ook belangrijk dat de presentatie voorspelbaar is (Horvath, 2019): zorg voor een vast stramien (opmaak sheet) die steeds terugkomt. Dit alles draagt bij aan een goed navolgbare presentatie.
Dit heet het Coherence principle.
2. Combineer woord en beeld
Gebruik beelden om woorden te ondersteunen en andersom. Woorden en beelden worden apart verwerkt door ons werkgeheugen (Meijs et al., 2016). Dit maakt dat iets als het ware in tweevoud ons brein binnenkomt (dual coding), waardoor we het beter leren. Gebruik bij voorkeur simpele afbeeldingen (icoontjes) en laat dit naast elkaar in beeld zien voor minder cognitieve belasting.
Dit heet het Multimedia principle.
3. Als docent beeld? Kan, hoeft niet
We leren over het algemeen niet beter als er een persoon in beeld is. Soms is dit wel het geval, maar dan alleen als de persoon een bekende voor je is (Mayer, 2001). Focus je dus allereerst op de inhoud. Wil je toch in beeld? Gebruik van een programma als Loom of Open Broadcasting Studio (ook voor greenscreen), die dat beide goed ondersteunen. Al kan een mens in beeld in een tijd waarin we relatief veel alleen thuis zijn, wel zo prettig zijn soms.
Dit heet het Image Principle
4. Houd het spontaan
Een voorbereiding is goed, maar schrijf tekst niet te letterlijk uit: we leren over het algemeen beter als de tekst wordt verteld als een gesprek, anders dan volgens een strak, voorgelezen format. Gebruik dus vooral de steekwoorden in de presentatie als leidraad en doe net alsof je voor de klas staat.
Dit heet het Personalisation principle.
5. Gebruik steekwoorden
Ons werkgeheugen kan slechts 1 soort verbale informatie tegelijkertijd verwerken. Wordt tekst voorlezen, dan moet het kiezen en kan de keuze onbewust ook zijn beide niet te volgen. Lees dus geen tekst voor. Het is daarbij aan te raden om maximaal 7 steekwoorden per sheet te tonen – eventueel vergezeld door bijbehorende afbeelding (Horvath, 2019).
6. Houd het kort
Een video kun je doorspoelen, en dat is precies wat vaak gebeurt bij videos die langer zijn dan 6 minuten – althans, in de onderwijscontext (anders dan bijvoorbeeld een gemiddelde TED-video, die 20 minuten duurt). Probeer je video’s dus kort en bondig te houden. Een richtlijn is maximaal 10 minuten, maar bij voorkeur 3-6 minuten (Levasseur & Sawyer, 2006; Ilioudi, et al. 2013). Heb je presentaties van een hoorcollege? Knip deze dan bijvoorbeeld op in enkele korte video’s.
7. Zorg voor actief kijken
Leren gebeurt niet automatisch door het kijken van een video: leren is een actief proces. Leer studenten daarom om te kijken. Zo is het bijvoorbeeld aan te raden om eens per ±2 minuten de video te pauzeren (afhankelijk van de informatiedichtheid) en vervolgens uit het hoofd samen te vatten, bijvoorbeeld door de Cornell Methode te gebruiken. Als docent kun je daarnaast het kijken actiever maken door vooraf of naderhand vragen te stellen over de video. Neem dit eventueel als quiz en gebruik dit voor je volgende contactmoment (formatief handelen). Ook kun je eventueel vragen aan de video zelf toevoegen, waarbij leerlingen deze kunnen pauzeren om vervolgens eerst zelf antwoord te geven.
Poster: 7 tips voor het inzetten van een instructievideo
Download (A2/A3)Video opbouwen
Op welke manier kun je dan, ook rekening houdende met de hierboven genoemde punten, je video opbouwen? Een manier kan zijn als volgt (Nguyn, 2020):
Meer lezen
Wil je graag stapsgewijs aan de slag met het maken van een instructievideo? Lees dan dit artikel over het opnemen van een instructievideo. Ben je op zoek naar de juiste tool? In dit artikel geven we 6 programma’s om een screencast op te nemen, met als aanvulling deze video waarin we screencast-o-matic uitleggen. Wil je video’s graag leerzamer maken? In dit artikel geven we 5 tools om video’s interactief te maken. Tot slot hebben we ook nog een artikel over de optimale inzet van video’s in het onderwijs. Genoeg te lezen dus!
Een tip tot slot
Het maken van instructievideo’s kost veel tijd, zeker als je enigszins perfectionistisch bent (en je weer eens verspreekt… herkenbaar!) of nog niet helemaal thuis bent in het bewerken van video’s. Zorg er daarom voor dat ze duurzaam zijn: ga in de video’s niet in op actualiteit (“Zoals afgelopen les besproken…”) en probeer de inhoud er ook los van houden (“Zoals nu veel in het nieuws is…”). Dit laatste kan uiteraard niet altijd: relevante informatie kan veranderen – maar vaak gebeurt dit niet.
Een video instructievideo kan jaren meegaan en uiteindelijk meer maatwerk mogelijk maken, werkdruk wegnemen én de contactmoment een stuk waardevoller maken. Kortom, het kost wat, maar dan heb je ook wat. Succes!
http://up.csail.mit.edu/other-pubs/las2014-pguo-engagement.pdf Horvath, J.C. (2019) Stop talking, start influencing: 12 insights from brain science to make your message stick. Chatswood, NSW : Exisle Publishing Ilioudi, C., Giannakos, M. N., and Chorianopoulos, K. Investigating Differences among the Commonly Used Video Lecture Styles. In Proceedings of the Workshop on Analytics on Video-based Learning, WAVe ’13 (2013). Levasseur, D. G., and Sawyer, J. K. Pedagogy Meets PowerPoint: A Research Review of the Effects of Computer-Generated Slides in the Classroom. Review of Communication 6, 1 (2006), 101–123. Mayer, R. E. (2001). Multimedia learning. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139164603 Meijs, C., Hurks, P. P., Wassenberg, R., Feron, F. J., & Jolles, J. (2016). Inter-individual differences in how presentation modality affects verbal learning performance in children aged 5 to 16. Child neuropsychology, 22(7), 818-836. Sweller, J. (1994). Cognitive load theory, learning difficulty, and instructional design. Learning and instruction, 4(4), 295-312. Mede-oprichter van Vernieuwenderwijs. Daarvoor onderwijskundige in het hoger onderwijs en leraar geschiedenis en maatschappijleer in het voortgezet onderwijs. Praat graag over en is graag bezig met: didactiek, curriculumontwerp, toetsing, leren leren en veranderkunde. Actieve ontwikkelaar, onderzoeker en spreker.
2 thoughts on “Instructievideo’s inzetten: wat zegt onderzoek? 7 concrete tips (poster)”